สภาพผัก หรือ อาการเจ้าชายนิทรา เป็นภาวะหนึ่งของร่างกายที่คนรู้จักกันดี เพราะสามารถพบเห็นได้ทั้งในละคร และตามข่าวมากมาย
บางคนก็อาจจะประสบพบเจอกับคนในครอบครัว ซึ่งก็ต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับสภาพผักหรืออาการเจ้าชายนิทรา
ว่ามีความแตกต่างจากผู้ป่วยที่เกิดอาการโคม่าอย่างไร ผู้ป่วยมีโอกาสจะฟื้นขึ้นมาเหมือนในละครได้หรือไม่
แพทย์มีโอกาสที่จะรักษาผู้ป่วยให้หายขาดได้มั้ย และต้องมีการดูแลอย่างไรเพื่อไม่ให้เกิดปัญหากับผู้ป่วย
คำถามทั้งหมดนี้ เราได้รวบรวมรายละเอียดมาให้ทำความเข้าใจไปพร้อมกันแล้ว มาดูกันเลยว่า โรคนี้คืออะไร มีอะไรที่เกี่ยวข้องควรรู้บ้าง
สภาพผัก อาการเจ้าชายนิทรา คืออะไร ?
สภาพผัก หรือ อาการเจ้าชายนิทรา (Vegetative state) เป็นภาวะที่สมองส่วนซีรีบรัม หรือสมองส่วนใหญ่ได้รับความกระทบกระเทือน
หรือเกิดความเสียหายอย่างรุนแรงจนไม่สามารถซ่อมแซมตัวเองได้ ผู้ป่วยจะไม่สามารถรับรู้ ไม่เข้าใจอะไรทั้งสิ้น
แต่อาจจะมีการตอบสนองต่อสิ่งเร้า ตามที่สมองบางส่วน (ก้านสมอง) ยังทำงานได้อยู่ เช่น หายใจ ลืมตา หลับตา ร้องไห้ หัวเราะ
โดยไม่มีความหมายแต่อย่างใด ด้วยเหตุนี้จึงทำให้ผู้ป่วยยังมีชีวิตอยู่ และสามารถพาไปรักษาตัวที่บ้านได้
แต่ด้วยความที่ผู้ป่วยไม่สามารถขยับร่างกายได้เอง จึงทำให้ผู้ป่วยจำนวนมากต้องเสียชีวิตจากการติดเชื้อ ไม่ว่าจะเป็นบริเวณปอด
เนื่องจากร่างกายไม่สามารถขับเสมหะออกมา การติดเชื้อบริเวณกระเพาะปัสสาวะ การติดเชื้อจากโรงพยาบาล
รวมทั้งปัญหาแผลกดทับ จากการนอนทับตัวเองเป็นเวลานาน ๆ แต่ถ้าหากผู้ดูแลสามารถจัดการกับปัญหานี้ได้ ผู้ป่วยก็จะมีชีวิตได้มากกว่า 10 ปี
หรือมีชีวิตไปจนถึงอายุขัย แต่อย่างไรก็ตาม การจะหวังให้ผู้ป่วยฟื้นขึ้นมาอีกครั้ง แทบจะไม่มีโอกาสเป็นไปได้เลย
สภาพผัก อาการเจ้าชายนิทรา แตกต่างจากอาการโคม่าอย่างไร?
เมื่อนำมาเปรียบเทียบกับอาการโคม่า ก็ต้องบอกว่าแตกต่างกันพอสมควร
เพราะการโคม่าคือ การที่ผู้ป่วยได้รับความเสียหายที่สมองและก้านสมอง จนไม่สามารถทำอะไรได้ด้วยตัวเอง
แม้กระทั่งการหายใจ แต่ถ้าหากรักษาถูกวิธีก็มีโอกาสสูงที่ผู้ป่วยจะฟื้นตัวและหายกลับมาเป็นปกติได้อีกครั้ง
แต่เมื่อเปรียบเทียบในเรื่องของความเสี่ยงแล้ว ผู้ป่วยโคม่ามีโอกาสที่จะเสียชีวิตมากกว่า เนื่องจากมีโอกาสติดเชื้อสูง และมีโอกาสเจอภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย เนื่องจากต้องอยู่ที่โรงพยาบาลตลอดเวลานั่นเอง
สาเหตุของสภาพผักหรืออาการเจ้าชายนิทรา
สาเหตุของการมีภาวะสภาพผัก หรือเป็นเจ้าชายนิทรานั้น เกิดจากปัญหาในส่วนของสมองดังที่ได้กล่าวมาแล้วในข้างต้น
โดยทางการแพทย์ได้แบ่งสาเหตุที่ทำให้มนุษย์อยู่ในสภาพผักไว้ดังต่อไปนี้
1.อุบัติเหตุที่ก่อให้เกิดการกระทบกระเทือนต่อสมอง เช่น อุบัติเหตุทางรถยนต์ การถูกทำร้ายร่างกายบริเวณศีรษะ
2.ความพิการของสมองตั้งแต่กำเนิด เป็นภาวะที่ผู้ป่วยมีความผิดปกติทางสมองตั้งแต่แรกเกิดแล้ว
3.ปัญหาต่างๆ ที่เกิดกับสมอง เช่น การติดเชื้อในกระแสเลือด สารพิษที่มีผลต่อสมอง การที่หัวใจหยุดเต้นไปแล้ว ทำให้สมองขาดออกซิเจนไประยะหนึ่ง แล้วกู้ชีพกลับมาได้ในภายหลัง
อาการของสภาพผักหรืออาการเจ้าชายนิทรา
ถึงแม้ว่าผู้ป่วยสภาพผักจะไม่สามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้า และไม่สามารถรับรู้ ควบคุมร่างกายตัวเองได้
แต่ก็อาจจะมีปฏิกิริยาบางอย่างที่เกิดขึ้น เนื่องจากก้านสมองยังทำงานเป็นปกติอยู่ เช่น ลืมตา กำมือ เคลื่อนไหวได้บางส่วน
(อาการเหล่านี้จะเป็นเองอัตโนมัติ ไม่ได้แปลว่ามีการรู้สึกตัวดีขึ้นแต่อย่างใด) บางรายอาจกรอกตาเองได้
ส่งเสียงร้องเรียกเมื่อต้องการอะไรบางอย่าง หายใจเป็นปกติ แต่ก็ต้องรับอาหารทางสายยางผ่านจมูก และต้องมีผู้ดูแลเรื่องการขับถ่ายอย่างใกล้ชิด
วิธีรักษาสภาพผักหรืออาการเจ้าชายนิทรา
การรักษาผู้ป่วยในภาวะนี้ สามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือการรักษาภายในโรงพยาบาล และการกลับมารักษาตัวที่บ้าน
การรักษาภายในโรงพยาบาล แพทย์จะทำการรักษาตามอาการไปก่อน โดยเฉพาะในเรื่องของผู้ป่วยต้องหายใจเองได้
โดยไม่จำเป็นต้องใช้เครื่องช่วยหายใจเท่านั้น จึงจะสามารถพากลับไปรักษาตัวต่อที่บ้านได้
และแพทย์ก็จะให้คำแนะนำในส่วนของการรักษาพยาบาลผู้ป่วยที่บ้านต่อไป เช่น
- ญาติผู้ป่วยต้องรู้จักวิธีทำความสะอาดท่อลม เพื่อใช้เป็นช่องทางในการกำจัดเสมหะของคนไข้
- ญาติผู้ป่วยต้องรู้จักวิธีการให้อาหารทางสายยาง ผ่านจมูกให้กับผู้ป่วย
- ญาติผู้ป่วยต้องรู้จักวิธีการดูแล ในเรื่องของการขับถ่ายที่ถูกสุขลักษณะอนามัย
- ญาติผู้ป่วยต้องรู้จักในเรื่องของการพลิกตัวบ่อย ๆ เพื่อไม่ให้เกิดแผลกดทับ และต้องรู้เรื่องระบบหายใจ เพื่อป้องกันภาวะปอดติดเชื้อ
ผู้ป่วยสภาพผัก หรืออาการเจ้าชายนิทรา มีโอกาสฟื้นมากน้อยเพียงใด?
การที่ผู้ป่วยจะฟื้นจากภาวะนี้ได้นั้น มักจะเกิดขึ้นใน 3 เดือนแรกเป็นต้นไป แต่ก็ยังมีโอกาสอยู่เรื่อย ๆ หากพ้น 3 เดือนแรกไปแล้วไม่เกิน 1 ปี
เพราะหากเกิน 1 ปี ก็แทบไม่มีโอกาสเลยที่ผู้ป่วยจะกลับมาฟื้นคืนสภาพเหมือนเดิมอีก โอกาสที่ผู้ป่วยจะฟื้นตัวได้นั้น
มักจะเกิดจากการที่ผู้ป่วยมีอายุน้อย สมองได้รับความเสียหายไม่มาก และมีการรักษาเป็นอย่างดี
พร้อมทั้งได้รับการทำกายภาพบำบัดเป็นประจำและต่อเนื่อง ก็จะช่วยกระตุ้นให้ผู้ป่วยมีพัฒนาการที่ดีขึ้นได้
Credit : healthline.com
สภาพผัก หรือ อาการเจ้าชายนิทรา อาจเป็นเรื่องที่สร้างความเครียดและทุกข์ใจให้กับญาติผู้ดูแลผู้ป่วยได้ ไม่แพ้ตัวผู้ป่วยเลย
เพราะฉะนั้นก็ควรให้กำลังใจ และเอาใจใส่กันตลอดเวลาด้วย เพื่อที่จะได้ลดความเครียดและวิตกกังวลของผู้ดูแลที่มีต่อผู้ป่วย
และเมื่อเกิดปัญหาผิดปกติขึ้น ควรรีบขอคำแนะนำ หรือพาผู้ป่วยไปโรงพยาบาลทันที เพียงเท่านี้ผู้ป่วยก็จะสามารถอยู่ได้นานขึ้นแล้ว