คนที่ยังมีชีวิตปกติสุข และไม่มีปัจจัยอะไรที่ดูเหมือนจะเป็นชนวนให้ตัวเองต้องเผชิญกับโรคร้ายอย่าง “มะเร็ง” (Cancer) ที่กำลังกลายเป็นโรคคุกคามชีวิตผู้คนในสังคมเป็นอันดับแรกของโลก
เราส่วนใหญ่มักจะมองข้ามการสังเกตร่างกายตัวเองที่เกิดความผิดปกติขึ้นมา ซึ่งบางครั้งก็เป็นเพียงแค่อาการธรรมดาเล็กน้อยที่พบได้บ่อยในชีวิตประจำวัน แต่มันก็สามารถเป็นสัญญาณของการเกิดมะเร็งได้
กว่าจะรู้ตัวว่าเป็นมะเร็ง อาจสายเกินแก้เพราะเชื้อร้ายลุกลามเข้าสู่ระยะอันตรายที่ยากต่อการรักษา
ดังนั้นการมาทำความรู้จักกับระยะการลุกลามของมะเร็ง จึงเป็นตัวช่วยให้สาวๆ สามารถระมัดระวังตัวเองกันได้มากขึ้นนั่นเองค่ะ
ระยะของโรคมะเร็ง (Stage of Cancer) คืออะไร ?
ระยะของโรคมะเร็งจะเป็นตัวแสดงให้เราเห็นถึงพื้นที่ในการลุกลามของเซลล์ที่ผิดปกติภายในร่างกายของเรา หรือที่เรียกกันว่าเซลล์มะเร็ง ทำให้ทราบได้ถึงความรุนแรงที่เกิดขึ้น
ซึ่งแพทย์จะใช้เป็นตัววางแผนกระบวนการรักษาให้เหมาะสม ตามหลักทั่วไปก็จะมีการแบ่งออกเป็น 5 ระยะ คือ ระยะที่ 0-4 ตามการแพร่กระจายและความรุนแรง
แต่มักนิยมใช้เพียงแค่ระยะ 1-4 เท่านั้น เนื่องจาก ระยะที่ 0 เป็นระยะที่มะเร็งยังไม่ถูกจัดว่าเป็นโรค เซลล์แค่เริ่มพัฒนาตัวกลายเป็นเซลล์มะเร็ง โดยยังไม่มีการลุกลามเข้าสู่เนื้อเยื่อใกล้เคียงแต่อย่างใด
โดยระยะของการแบ่งเหล่านี้แพทย์ยังสามารถนำไปใช้ประโยชน์เพื่อใช้เปรียบเทียบกับผู้ป่วยคนอื่น เพื่อจะได้เข้าใจถึงระยะการลุกลามของโรค ช่วยให้สามารถพัฒนาการรักษาให้ดีขึ้นกว่าเดิมได้
ในการตรวจหาระยะของโรคมะเร็ง แพทย์จะเริ่มด้วยการตรวจร่างกายเบื้องต้น ทำการซักประวัติ สอบถามอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น ทำการเอกซเรย์
ซึ่งมีทั้งแบบเอกซเรย์คอมพิวเตอร์ (CT) แบบคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า (MRI) และแบบเพทสแกน (PET Scan)
มีการนำตัวอย่างปัสสาวะ เลือด และชิ้นเนื้อที่คาดการณ์ว่าจะเป็นส่วนกำเนิดของมะเร็งไปทำการตรวจหาเชื้อ
บางครั้งก็เป็นการนำเอาก้อนเนื้องอกที่ได้จากการผ่าตัดไปทำการส่องตรวจต่อ เพื่อจะได้ให้ทราบแน่ชัดว่าเป็นเนื้องอกธรรมดา หรือเนื้องอกที่เป็นเซลล์มะเร็ง
ส่วนระยะการเกิดขึ้นของมะเร็ง จะขอกล่าวถึงตั้งแต่ระยะที่ 0 – 4 เพื่อเป็นความรู้ให้กับสาวๆ ในการสังเกตดูแลตัวเองให้มากขึ้น โดยมีการจัดแบ่งลักษณะการลุกลามเอาไว้ดังต่อไปนี้
มะเร็งระยะที่ 0 (Carcinoma)
เป็นระยะมะเร็งเริ่มต้น เชื้อจะยังไม่แพร่เข้าสู่เนื้อเยื่อด้านใน แต่จะอาศัยอยู่ชั้นบนของเซลล์เท่านั้น การตรวจพบมะเร็งในระยะนี้มักจะเป็นเรื่องยาก
คนที่มีความเสี่ยงจึงต้องเข้ารับการตรวจร่างกายจากแพทย์อย่างสม่ำเสมอ ซึ่งบางครั้งแพทย์อาจจะตรวจพบเพียงแค่เป็นเซลล์ที่มีความผิดปกติ แต่ยังไม่ได้ชี้ชัดลงไปว่าเป็นเซลล์มะเร็ง
ลักษณะของเซลล์ที่ผิดปกติจะมีการอักเสบแบบเรื้อรังเกิดขึ้น ซึ่งอาจจะมาจากการติดเชื้อไวรัส หรือเชื้อแบคทีเรีย ทำให้เกิดการแบ่งตัวผิดปกติ กลายเป็นเซลล์มะเร็งในอนาคตได้ ดังนั้นจึงอยู่ในช่วงของการเฝ้าระวังที่ไม่ควรมองข้ามเช่นเดียวกัน
มะเร็งระยะที่ 1
เป็นระยะที่แสดงให้เห็นถึงขนาดของชิ้นเนื้อที่กลายเป็นเซลล์มะเร็งแล้ว โดยปกติจะมีขนาดอยู่ที่ 3-5 เซนติเมตร
การตรวจสอบจะใช้กล้องจุลทรรศน์เพื่อชี้ให้แน่ชัดว่าเป็นเซลล์ชนิดไหน เนื่องจากจะมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น
ซึ่งมะเร็งในระยะนี้ จะอยู่ภายในอวัยวะใดอวัยวะหนึ่งที่เกิดมะเร็ง ไม่มีการลุกลามไปยังอวัยวะข้างเคียงแต่อย่างใด
มะเร็งระยะที่ 2
ก้อนมะเร็งหรือแผลจะมีขนาดใหญ่แผ่วงกว้างมากขึ้นกว่าเดิม และจะกระจายตัวออกไปยังอวัยวะใกล้เคียง ซึ่งมักจะแพร่ไปยังเนื้อเยื่อที่อยู่ใกล้กับบริเวณของต่อมน้ำเหลือง
มะเร็งระยะที่ 3
เซลล์มะเร็งจะเริ่มกระจายตัวออกไปยังต่อมน้ำเหลืองมากขึ้น ลุกลามไปยังอวัยวะข้างเคียงอื่นๆ มากขึ้น
โดยการลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองนี้จะมีการแพร่กระจายแตกต่างกันออกไปตามขนาดของต่อมน้ำเหลือง
ซึ่งเป็นช่วงที่มะเร็งพร้อมจะลุกลามไปยังต่อมน้ำเหลืองและอวัยวะที่ไกลออกไปกว่าเดิมนั่นเอง
มะเร็งระยะที่ 4
มะเร็งในระยะนี้เรียกว่าเป็น “ระยะแพร่กระจาย” (Metastasis) เซลล์มะเร็งจะลุกลามไปยังอวัยวะข้างเคียงอื่นๆ จนไม่สามารถหยุดการแพร่ได้ด้วยการผ่าตัด
ไม่ว่าจะเป็น ลำไส้ ช่องท้อง ปอด เป็นต้น ในกระบวนการเติบโตของเซลล์ร้ายนี้จะอยู่นอกเหนือจากการควบคุมของร่างกาย จึงส่งผลให้การแพร่กระจายเกิดขึ้นอย่างรวดเร็ว ส่งตรงเข้าสู่กระแสเลือดและไปยังอวัยวะอื่นจนทั่ว
ในระยะนี้ส่วนมากที่ตรวจพบจะมีโอกาสรอดต่ำมาก สามารถมีชีวิตอยู่ต่อไปได้ไม่นาน ไม่เกิน 1-2 ปี
แต่กระนั้นก็ไม่ได้ถือว่าเป็นระยะที่รักษาไม่ได้ เพราะแพทย์จะใช้วิธีรักษาแบบประคับประคอง (Palliative treatment) ช่วยให้ผู้ป่วยลดอาการเจ็บปวดจากโรคมะเร็งที่กัดกร่อนอย่างหนัก
ซึ่งกรณีที่ผู้ป่วยมีกำลังใจดี มีการดูแลตัวเองเป็นอย่างดี ก็จะช่วยให้สามารถมีชีวิตที่ยืนยาวมากขึ้นกว่าที่แพทย์คาดเดาเอาไว้ได้
บางคนก็สามารถกลับมาหายเป็นปกติได้ราวกับปาฏิหาริย์แต่บางรายร่างกายไม่ตอบสนองต่อการรักษาก็จะเข้าสู่ ระยะสุดท้าย (End stage cancer) ที่จะเป็นการดูแลผู้ป่วยให้ทรมานจากมะเร็งน้อยที่สุด ในระยะเวลาที่เหลืออยู่
Photo Credit : vanguardia.com.mx
เมื่อสาวๆ ได้ทราบถึงระยะของมะเร็งที่มีการแพร่กระจายแตกต่างกันเช่นนี้แล้ว ทางที่ดีที่สุดคือการตรวจสุขภาพประจำปีอย่างสม่ำเสมอ หมั่นดูแลตัวเอง กินอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายเป็นประจำ
และอย่าลืมสังเกตการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นกับร่างกาย อย่าได้นิ่งนอนใจ แม้จะเป็นความผิดปกติเพียงเล็กน้อยก็ตามที เพื่อช่วยให้เรามีคุณภาพชีวิตห่างไกลจากมะเร็งร้ายได้มากขึ้นนั่นเองค่ะ